Frater Harrie van Geene CMM overleden

In memoriam frater Harrie van Geene

Barmhartigheid en broederschap waren kernwaarden in zijn leven. Dat bleek onder andere uit de manier waarop hij de laatste jaren van zijn leven leiding gaf in de communiteit voor bejaarde en zieke medebroeders. Frater Harrie van Geene had voor iedereen een scherp oog en een hartelijk woord. Hij was altijd snel in het regelen van de noodzakelijke zorg. En daarbij was hij streng, zowel voor de organisatie als voor zichzelf. Zo bleef hij ook in tijden van corona waken bij zieken en stervenden. Als gevolg daarvan liep hij zelf een corona-besmetting op, waaraan hij, op 80-jarige leeftijd, geheel onverwacht overleed.

 

Voor de congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid, is het overlijden van frater Harrie van Geene (1940-2020) een groot verlies. Hij heeft enorm veel betekend voor de gemeenschap in de periode van vernieuwing en wederopbouw, die begon bij de crisis van de zestiger jaren. Maar liefst 24 jaar was hij lid van het generaal bestuur, waarvan twaalf jaar als algemeen overste (1990 en 2002). Samen met enkele medebroeders stuurde hij het herbronningsproces aan en leidde de fratercongregatie een nieuwe eeuw in.

Zijn eerste missie

Frater Harrie was 24 jaar toen hij, na zijn onderwijzersopleiding en enkele jaren voor de klas, zijn eerste missie-opdracht kreeg. Hij werd naar Nijmegen gestuurd om er theologie te gaan studeren. Dat was welbeschouwd een experiment, want hij was een van de eerste fraters die naar de universiteit mocht. De bedoeling van zijn bestuur was, dat hij zich zo zou toerusten voor de noodzakelijke vernieuwing van het religieuze leven. De missie van frater Harrie slaagde, hij werd niet alleen een kundig exegeet maar ook een sleutelfiguur in het opnieuw doordenken van de fraterspiritualiteit van barmhartigheid en broederschap.

Nieuw charisma en nieuwe constituties

Al tijdens de bewogen jaren van zijn studietijd nam frater Harrie deel aan vernieuwingskapittels en werkgroepen voor herbronning: zo leverde hij een bijdrage aan de voorlopige leefregel van 1969 en, nog belangrijker, de nieuwe constituties van 1990. Ook was hij een van de eersten in de congregatie die het vincentiaanse charisma van de fraters opnieuw formuleerde. De kernmissie van de congregatie ging verder dan het verzorgen van katholiek onderwijs, het ging erom jongeren te vormen in een geest van barmhartigheid en broederschap. Nog specifieker: de fraters moesten in navolging van Vincent de Paul bijzondere aandacht besteden aan armen en kwetsbaren in de samenleving, en altijd oog hebben voor de specifieke noden van hun eigen tijd. Hun missie was nooit klaar, maar moest elke generatie opnieuw doordacht en ingevuld worden, in radicale naleving van het evangelie en trouw aan de bedoelingen van hun stichter, aartsbisschop Joannes Zwijsen. Frater Harrie schreef talrijke, boeiende stukken over de navolging van Christus in een eigentijds kader. Hij was een kundig, gepassioneerd schrijver en meeslepend verteller.

Met passie en visie

Aan de nieuwe vormgeving van de fratermissie zou hij als bestuurslid en overste vele jaren leiding geven. Harrie van Geene was een scherp bestuurder, die er niet voor terugschrok om, waar nodig, nieuwe projecten op te zetten en, waar ze niet meer levensvatbaar of nodig waren, oude projecten af te sluiten. Dat was in een congregatie met toen nog meer dan vijfhonderd fraters een complexe opdracht. Maar frater Harrie hield van werkbezoeken, van vergaderen en van reizen. Hij was op zijn best als er ingewikkelde vragen op tafel lagen, dan gingen alle menselijke en bestuurlijke registers open. Een van zijn geliefde motto’s was davantage, altijd méér geven, altijd werken met passie en visie.

Het kernwoord barmhartigheid

Van de menselijk en culturele ontmoetingen die bij het reizen hoorden, kon hij enorm genieten. In landen als Indonesië en Kenia was hij getuige van een nieuwe bloei, in andere gebieden zoals de Nederlandse Antillen en België, van afbouw, in Nederland zelf van de  omvorming van de fratermissie. Samen met zijn medebroeder Wim Verschuren stond hij aan de wieg van de Beweging van Barmhartigheid en het centrum Zin in Werk, voor de spirituele zingeving van werk. Met die projecten realiseerden de fraters een nieuwe fase in hun maatschappelijke en christelijke zending in Nederland. Maar de belangrijkste missie van frater Harrie was waarschijnlijk toch, om mensen opnieuw te doordringen van de bijbelse diepte van het kernwoord barmhartigheid. Dat was niet zomaar een mooi woord uit de traditie, maar een woord waarin de hele belofte van het christelijk geloof samengebundeld was: het gaf uitdrukking aan de diepe bewogenheid van God om de wereld. Het spoorde de mens aan om in trouw en verbondenheid daarmee, in radicale overgave, alles te doen wat mogelijk was om God present te stellen en goed te doen.

Dat het juist op de Zondag van Barmhartigheid was, op 19 april 2020, dat frater Harrie zijn leven uit handen gaf, mogen we zien als een wonderlijk toeval. Het is een klein maar wel heel betekenisvol detail, dat de barmhartigheid die hem zo dierbaar was en zijn hele leven sturing gaf, bij hem het laatste woord had.

Charles van Leeuwen