Barmhartigheid als levenshouding

Barmhartigheid is niet alleen iets waar we ons voor inzetten, het is eigenlijk een soort levenshouding. Kenmerkend voor een leven vanuit barmhartigheid is het drieluik ‘zien, bewogen worden en in beweging komen’.

Zien – bewogen worden – in beweging komen

Barmhartigheid is niet alleen iets waar we ons voor inzetten, het is eigenlijk een soort levenshouding. Kenmerkend voor een leven vanuit barmhartigheid is het drieluik ‘zien, bewogen worden en in beweging komen’ (in die volgorde). Het begint met zien. Zien wie de ander is, in zijn of haar waardigheid en uniciteit. Aandacht hebben voor die ander en je openstellen. Dat betekent dat je jezelf laat raken, dat je de ander binnenlaat in je hart. Dat is de tweede stap. De ander merkt er écht iets van als je tenslotte in beweging komt en deze, wellicht vreemde, ander tot je naaste maakt.

Samenwerking

Barmhartigheid doen, is dus niet zomaar een activiteit, maar komt voort uit geraakt zijn: geraakt zijn in een diepe laag van je leven. Barmhartigheid maakt leven mogelijk en brengt het goede in mensen boven. Ze maakt de verhouding tussen mensen hartelijk, gastvrij, respectvol en solidair.

Barmhartigheid vraagt ook om samenwerking. Je zult je met heel je persoon moeten inzetten om barmhartigheid waar te maken, en tenslotte ontdekken dat dat nog niet genoeg is. Je hebt bondgenoten nodig om werkelijk barmhartigheid te kunnen neerzetten en gesterkt te zijn in je persoonlijke houding.

Oefenen

Barmhartigheid is een levenshouding die je moet oefenen in het leven van alledag. Door stilte, door reflectie, door ontmoeting, door gesprek, door zorg, door te geven en te ontvangen, door gewoon iets te doen. In de praktijk moet je ook leren om barmhartig te zijn voor jezélf.

Barmhartige Broeder

We kunnen niet over barmhartigheid spreken zonder te verwijzen naar Jezus, die op allerlei manieren heeft voorgeleefd hoe je barmhartig kunt zijn en kunt meewerken aan Gods Koninkrijk van vrede en gerechtigheid. Bekend is zijn verhaal van de Barmhartige Samaritaan, als illustratie van de vragen: wie is je naaste? En hoever ga je in je bewogenheid? Het evangelie van Mattheüs 25 noemt ook verschillende daden van barmhartigheid, die in een oude kerkelijke traditie tot veertien werken van barmhartigheid zijn uitgewerkt. Door deze werken te doen, kunnen we mensen helpen die in hun persoonlijke en menselijke waardigheid zijn aangetast:

de hongerigen voeden
de dorstigen laven
de zieken bezoeken
de naakten kleden
de vreemdeling herbergen
de gevangenen bezoeken
de doden begraven

De onwetenden onderrichten
De twijfelaars raad geven
De bedroefden troosten
De zondaars vermanen
Lastige mensen verduren
Beledigingen vergeven
Bidden voor levenden en doden

Het begrip barmhartigheid grijpt dus terug op heel oude Bijbelse en kerkelijke tradities en heeft daarmee een enorme reikwijdte. We zouden het als volgt kort kunnen samenvatten: in de barmhartigheid ervaren we wat de Liefde van God inhoudt en hoe we die zelf een gezicht, een hart en handen en voeten kunnen geven.

Softe bijklank?

Veel mensen zijn misschien vergeten wat het oude Bijbelse woord barmhartigheid betekent. Het heeft in het maatschappelijk leven soms een softe en knusse bijklank. Alsof barmhartigheid alleen zou gaan om zacht en liefdadig zijn. Niets is echter minder waar. Barmhartigheid vraagt om een sterk karakter en doorzettingsvermogen, om organisatie en scherp inzicht. Soms is barmhartigheid hard optreden. Onze stichter had als wapenspreuk dan ook ‘Mansuete et Fortiter‘, ‘met zachtheid en kracht’. Barmhartig zijn is niet iets neerbuigends, maar gewone en gelijkwaardige medemenselijkheid.

Beweging van barmhartigheid

Een kleine daad van barmhartigheid kan grote gevolgen hebben. Wie één keer barmhartigheid heeft gezien of gevoeld, kan die ervaring lang met zich meedragen. Wie barmhartigheid ontvangt, kan op zijn of haar beurt zélf in beweging komen en barmhartigheid doorgeven. Zo kan een keten van barmhartigheid ontstaan: van mensen die geraakt zijn en daarin elkaar weten te raken; van werken van barmhartigheid die als een sneeuwbal door de wereld rollen; van een wereld die daardoor aandachtiger en menselijker wordt. Wij willen als fraters deze keten, deze beweging van barmhartigheid steeds opnieuw in gang zetten en ondersteunen.